Odczuwany przez nas stres, spowodowany np. problemami w pracy, wpływa negatywnie na funkcjonowanie organizmu i jest współodpowiedzialny za powstawanie wielu chorób, w tym cukrzycy, chorób serca czy otyłości. Skutki jego działania są także widoczne na skórze.
Stresująca sytuacja powoduje, że wydziela się kortyzol oraz adrenalina. Hormony te sprawiają, że bicie serca przyspiesza, pocimy się, a czas reakcji się skraca. Dzięki temu rosną nasze szanse w obliczu zagrożenia, co niewątpliwie było przydatne u naszych przodków. Jednak teraz, gdy czynniki stresowe nie są nagłe, a raczej długotrwałe, stres powoduje więcej problemów niż pożytku. Także dla naszej urody. Receptory wydzielanego przez nadnercza kortyzolu znajdują się bowiem w skórze, a pod jego wpływem zachodzą liczne niekorzystne procesy.
Skutki stresu dla urody
Kortyzol hamuje produkcję kolagenu i białek będących budulcem skóry, co skutkuje szybszym pojawianiem się zmarszczek, a także spowolnieniem procesu gojenia.
Osłabiony zostaje płaszcz hydrolipidowy skóry, czego efektem jest przesuszenie, a także zwiększenie odporności na stany zapalne i spadek zdolności skóry do obrony przed niekorzystnymi czynnikami.
Odpowiedzią na stres jest zwiększone wydzielanie sebum, co może skutkować pojawieniem się wyprysków.
Zwiększona aktywność gruczołów łojowych powodowana jest też przez androgeny nadnerczowe, które również wydzielają się w odpowiedzi na stres przewlekły.
- Wiele schorzeń i problemów ze skórą jest wywoływanych lub podtrzymywanych przez stres. Należą do nich: trądzik, trądzik różowaty, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry.
- Stres oddziałuje także na skórę głowy i cebulki włosów, co może powodować problemy z włosami: łysienie, osłabienie włosów.
Dlaczego stres tak oddziałuje na skórę? Ścisła zależność pomiędzy układem nerwowym a skórą wynika z tego, że oba te układy powstają z tej samej pierwotnej struktury embrionalnej – ektodermy, czyli zewnętrznej warstwy komórek. Skóra należy do organów będących bezpośrednim odbiorcą stresu, odpowiada za receptorowe przesyłanie sygnałów zewnętrznych do rdzenia kręgowego i następnie do mózgu, który na nie reaguje. Proces ten wpływa na działanie reakcji stresowych w postaci zmian na powierzchni skóry.
Co stresuje skórę?
Oprócz stresu odczuwanego przez cały organizm, skóra ma też swój własny mechanizm reakcji na stres, niezależny od sygnałów wysyłanych przez mózg. Oznacza to, że reakcja stresowa uruchamiana jest w skórze niezależnie od tego, czy stres odczuwalny jest jako zmiana w samopoczuciu (zdenerwowanie, lęk, napięcie - reakcja na zagrożenie uruchamiane przez mózg) czy jako reakcja na bodziec drażniący skórę. W obu przypadkach wydzielany jest ten sam hormon, kortyzol.
Reakcję stresową wywołuje wiele czynników, na które nasza skóra narażona jest prawie codziennie. Najważniejsze to:
- promienie UV oraz zanieczyszczenie powietrza - powodują, że skóra musi bronić się przed wolnymi rodnikami, niszczącymi włókna kolagenowe oraz błony komórek,
- kontakt z patogenami - skóra niemal nieustannie narażona jest na patogeny, które próbują w nią wniknąć,
- mróz, silny wiatr, zbyt wysoka lub zbyt niska wilgotność, alergeny (jeśli występują alergie skórne) - także należą do czynników stresujących skórę.
Jak ograniczać skutki stresu?
Działaj od wewnątrz: W stanach długotrwałego stresu organizm zużywa zapasy witamin z grupy B, zwiększa się też zapotrzebowanie na białko, nienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, antyoksydanty (witaminy E i C, selen) i składniki przeciwzapalne (np. kurkumina). Dlatego warto zwrócić uwagę na to, by w diecie znalazły się ich źródła w wystarczającej ilości, lub, jeśli to niemożliwe, należy sięgnąć po odpowiednią suplementację.
Działaj od zewnątrz: Filtry UV i antyoksydanty to podstawa, dzięki którym cerze łatwiej będzie się bronić przed słońcem oraz zanieczyszczeniami powietrza. Idealny poranny duet to serum z przeciwutleniaczami, takimi jak witamina C, koenzym Q10, resweratrol, kwas ferulowy, wyciąg z zielonej herbaty oraz krem z SPF minimum 30. Jesienią i zimą chrońmy skórę przed niekorzystnymi czynnikami, takimi jak mróz, wiatr, przesuszone powietrze, stosując kremy tworzące na skórze warstwę okluzyjną.
Kolejną grupą przydatnych składników są te, które wzmacniają barierę hydrolipidową skóry, czyli ceramidy, cholesterol, gliceryna, lecytyna, polisacharydy, kwas hialuronowy, kwasy tłuszczowe Omega 3 i Omega 6. Ważne też, by nie niszczyć jej mocno oczyszczającymi mydłami i żelami do mycia twarzy czy zbyt często wykonywanymi peelingami (tradycyjnymi i kwasowymi).
Niekorzystnie na skórę działa też...
Część naszych reakcji na stres dodatkowo niekorzystnie działa na skórę. Należą do nich:
- częstsze dotykanie twarzy,
- zapominanie o demakijażu,
- objadanie się,
- sięganie po słodycze czy przetworzone jedzenie,
- unikanie ruchu, brak higieny snu,
- zapominanie o piciu wody.
Choć dbanie o siebie jest trudne, gdy nasze myśli są zajęte problemami, świadomość tego, jak reagujemy na stres, może być pierwszym krokiem do zmiany niekorzystnych nawyków.
Czy wiesz, że...
Wpływem działania układu nerwowego na skórę zajmuje się psychodermatologia, czyli połączenie psychologii i dermatologii.
Bibliografia:- Gradowicz-Prajsnar B. Stress and skin diseases. Overview using acne vulgaris as an example. Aesth Cosmetol Med. 2023;12(6):207-212. https://doi.org/10.52336/acm.2023.027
- Whitney Bowe MD, Ukryte źródło piękna. Bakterie a zdrowa skóra, Wydawnictwo Galaktyka 2019
