Czy suplementy diety naprawdę działają?

Wokół suplementów diety narosło wiele mitów. Producenci proponują preparat na każdy możliwy problem, sugerując, że wystarczy jedna tabletka, by zniwelować skutki błędów w diecie i stylu życia. Co tak naprawdę mogą suplementy i jak wybierać te, które naprawdę pomogą?

Wyglądają tak samo, jednak zasadniczo się różnią – leki zawierają substancje o działaniu leczniczym, często takie, których nie da się dostarczyć przy pomocy diety. Natomiast suplementy należą do kategorii żywności i tylko substancje z tej grupy mogą się w nich znaleźć. Suplementy diety podobnie jak leki mogą mieć różnorodną postać (tabletek, kapsułek, proszków, kropel, syropów) oraz skoncentrowanie, są więc wygodną i pewną formą dostarczenia organizmowi wybranego składnika.

Suplementy dostarczają organizmowi składników, których może w nim brakować z powodu nieodpowiedniej diety (są to przede wszystkim witaminy i minerały). W Polsce zaleca się suplementację witaminy D od października do kwietnia (o prawidłowym dawkowaniu witaminy D przeczytasz TUTAJ). Po witaminę C sięgamy zwyczajowo w czasie przeziębień. Inne witaminy i minerały najlepiej stosować po konsultacji z lekarzem.

Suplementy mogą też być sposobem na dostarczenie sobie dodatkowych składników, które co prawda nie są niezbędne, ale mogą wspomóc funkcjonowanie organizmu – np. poprawić wygląd skóry i włosów, ułatwić zasypianie, łagodzić stres i zmęczenie. Do tej grupy należą zioła, adaptogeny, wyciągi z roślin, jak np. wzmacniająca odporność kurkumina, zwalczający zmęczenie różeniec górski czy poprawiający koncentrację miłorząb japoński.

Kontrola nad suplementami jest znacznie mniejsza niż nad lekami, które muszą mieć udowodnione działanie lecznicze lub profilaktyczne, udowodnione w procesie rejestracji. W przypadku leków prawo wyraźnie określa, jakie dokumenty trzeba przedstawić, by wykazać jego jakość, skuteczność i bezpieczeństwo. Nie oznacza to, że suplementy pozbawione są wszelkiej kontroli – by wprowadzić produkt z tej kategorii na rynek, trzeba poinformować o tym Główny Inspektorat Sanitarny i przedstawić wzór etykiety. Konieczne jest podanie pełnego składu – jakie składniki znajdują się w preparacie, w jakiej formie i ilości. Nie jest natomiast wymagane udowodnienie, że suplement ma określone działanie.

Za jakość i bezpieczeństwo odpowiada głównie producent, dlatego tak ważne jest, by wybierać preparaty sprawdzonych producentów – takich którzy dokładnie opisują formę danego składnika i udostępniają wyniki badań ich skuteczności. Wobec ogromu produktów na rynku ich kontrola jest niestety ograniczona – nie jest możliwe, by objęła wszystkie preparaty pojawiające się w sprzedaży.

Nie wszystkie suplementy diety działają tak, jak obiecują producenci, dlatego ważne jest, aby czytać etykiety i skład produktów oraz być ostrożnym wobec obietnic zbyt dobrych, aby mogły być prawdziwe.

• Przede wszystkim sprawdźmy, czy suplement jest zgłoszony do Głównego Inspektoratu Sanitarnego na stronie internetowej GIS. Jeśli w wykazie nie ma określonego suplementu, to lepiej go nie kupować.
• Wybierając suplement, najlepiej skupić się na składnikach i wybierać te, które mają udowodnioną w badaniach skuteczność (np. witamina D, wapń, kwasy omega-3, kwas foliowy). Składniki o opisanym w publikacjach naukowych działaniu i w odpowiedniej, zalecanej dawce – to podstawa dobrego suplementu.
• Dobrze, jeśli producent dokładnie określa, jaką formę danego składnika stosuje, czy jego przyswajalność jest wysoka.
• Warto zwrócić uwagę na markowe, opatentowane surowce z renomowanych laboratoriów. Odznaczają się one wysoką jakością, biodostępnością i bezpieczeństwem potwierdzonym badaniami i certyfikatami.
• Producenci wysokiej jakości suplementów dbają też o skuteczną technologię podania preparatu – np. kapsułki, które uwalniają substancje aktywne w taki sposób, by zadziałały jak najskuteczniej.

Można poszukać opinii specjalistów – np. lekarzy, dietetyków, farmaceutów, aby uzyskać obiektywne informacje o suplemencie. Porozmawiajmy z lekarzem, jeśli zamierzamy zażywać preparat przez dłuższy czas – być może będzie konieczne zlecenie badań lub okaże się, że dany składnik koliduje z lekami, które zażywamy. Wizyta u specjalisty jest konieczna, gdy chęć sięgnięcia po suplement wynika z niepokojących dolegliwości (jak np. wypadanie włosów, ciągłe zmęczenie, kłopoty z pamięcią i koncentracją, bóle). Zwróćmy uwagę na język, jakiego używa producent do opisu danego suplementu. Jeśli informacje są niezrozumiałe, niekonkretne, skąpe, albo pełne nadużyć i hiperbol, może to oznaczać, że producent ma coś do ukrycia.

Miejmy realistyczne oczekiwania – suplement to dodatek, a więc jest uzupełnieniem urozmaiconej diety, zdrowego stylu życia, ruchu. Suplement „na wzrok” nie wyleczy wady wzroku, zwłaszcza, jeśli spędzamy cały dzień przed ekranami, nie wykonując ćwiczeń oczu i zapominając o przerwach. Preparat „na sen” nie usunie przyczyn bezsenności, jeśli kładziemy się za późno, w stresie, z telefonem w ręku. Tabletki „na odchudzanie” nie dadzą spektakularnego efektu, jeśli nie ograniczymy kalorii i nie wstaniemy z kanapy. A produkt „na trądzik” nie wyleczy trądziku w pojedynkę, bez odpowiednio dobranej pielęgnacji. Za to w połączeniu ze zmianami w jadłospisie, wprowadzeniu zdrowych nawyków może pomóc osiągnąć pożądany efekt i mieć realny wpływ na zdrowie.

Przeczytaj także:
Jak dieta wpływa na nasze zdrowie – odkrycia naukowców

Zwróć uwagę na te produkty: