Jak dieta wpływa na nasze zdrowie – odkrycia naukowców

Okazuje się, że geny odpowiadają za ok. 10-20 proc. zachorowań. Największym czynnikiem ryzyka w przypadku wielu chorób (np. chorobie niedokrwiennej serca, cukrzycy czy nowotworów) jest dieta. Skąd wiadomo, że to nie geny a sposób odżywiania jest głównym czynnikiem decydującym o naszym zdrowiu?

• Otóż procent osób zapadających na schorzenia przewlekłe może różnić się nawet stukrotnie między poszczególnymi populacjami na Ziemi –  wynika to właśnie z odmiennego modelu odżywiania się.
• Poza tym badania prowadzone na przestrzeni kilkudziesięciu lat dowodzą, że po zmianie miejsca zamieszkania z kraju o niskim ryzyku zachorowania na chorobę serca czy nowotwór do kraju o wysokim ryzyku, prawdopodobieństwo zachorowania te choroby proporcjonalnie rośnie. Zmieniając kraj, zmienia się bowiem także dietę.
• Badania na bliźniakach rozdzielonych po urodzeniu wskazują też, że dieta i styl życia ma ogromny wpływ na wystąpienie chorób oraz długość życia. W badaniach prowadzonych na zlecenie Amerykańskiego Stowarzyszenia na rzecz Serca, w których porównano styl życia i stan układu krwionośnego prawie 500 par bliźniąt, wykazano, że sposób odżywiania i styl życia przeważają nad genami, jeśli chodzi o przyczyny występowania tych schorzeń.

Dieta a choroby cywilizacyjne

Dieta a procesy zapalne

Dlaczego to, co jemy tak istotnie wpływa na stan naszego zdrowia? Zdaniem naukowców zasadnicze znaczenie ma związek między dostarczanymi składnikami odżywczymi a procesami zapalnymi w organizmie. Otóż badania potwierdzają, że sposób odżywiania się może być zarówno czynnikiem prozapalnym, jak i przeciwzapalnym.

Produkty prozapalnie, czyli takie które wzmagają stan zapalny, to żywność przetworzona typu fast food, wysoko przetworzone mięso, alkohole wysokoprocentowe, cukier, kwasy tłuszczowe trans. Produkty o potencjale przeciwzapalnym to warzywa i owoce bogate we flawonoidy i karotenoidy, oleje rzepakowy i lniany, awokado, tłuste ryby morskie, kurkuma, zielona herbata. Konsekwentnie spożywane produkty przeciwzapalne mogą wyciszyć toczący się w organizmie stan zapalny, wspierają walkę organizmu i hamują działanie infekcji. Bardzo ważne w diecie przeciwzapalnej jest spożywanie ryb, gdyż dostarczają kwasów tłuszczowych omega-3. Osoby, które nie jedzą ryb, powinny przyjmować suplementy z kwasami EPA i DHA.

Przewlekły stan zapalny jest przyczyną stresu oksydacyjnego, który wyzwala choroby autoimmunologiczne, a także zwiększa podatność na choroby nowotworowe i neurodegeneracyjne (choroby Parkinsona i choroba Alzheimera).

Dieta a odporność organizmu

Niezwykle istotne jest również to, że odpowiednia dieta może wzmacniać możliwości obronne naszego organizmu, czyli odporność na chorobotwórcze wirusy i bakterie. Aby organizm mógł skutecznie bronić się przed infekcjami, musi być odpowiednio odżywiony. Medycyna ludowa moc pobudzania i wzmacniania procesów odpornościowych przypisuje wielu produktom – większość z nich ma dziś naukowe potwierdzenie. Produktami, które zawierają składniki mobilizujące układ odpornościowy są m.in: miód, żywność probiotyczna (fermentowane produkty mleczne, kiszonki), żeń szeń, czosnek. Warto je włączyć do codziennej diety, a nie tylko stosować jako ratunek w czasie infekcji.

O tym, co wpływa na sprawność działania układu immunologicznego i co możemy zrobić, by skutecznie wzmocnić swoją odporność przeczytasz TUTAJ.

Leczenie dietą

Dowody naukowe wskazują, że wiele dolegliwości i schorzeń można złagodzić stosując odpowiednie dietę.

• Modyfikacja jadłospisu jest konieczna jest zwłaszcza w chorobach przewodu pokarmowego. W przypadku choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy odpowiednia dieta ma za zadanie zneutralizować drażniące działanie soków żołądkowych.
• Przy cukrzycy, wysokim cholesterolu, nadciśnieniu przestrzeganie odpowiedniej diety jest podstawowym zaleceniem lekarskim. Leczenie cukrzycy wymaga diety opartej na niskim indeksie glikemicznym. Natomiast dieta bogata w wapń wskazana jest w profilaktyce i leczeniu osteoporozy.
• Stałych dostaw składników mineralnych, zwłaszcza cynku, miedzi, krzemu i żelaza, potrzebują też nasze włosy, paznokcie i skóra. Niedobór tych składników rzutuje zarówno na problemy z urodą, jak i ze zdrowiem.

Odżywianie a długość życia

Sposób odżywiania ma też fundamentalne znaczenie dla utrzymania młodości – wpływa bowiem na długość telomerów, znajdujących się na końcach chromosomów. W ciągu całego życia telomery ulegają skracaniu, a gdy znikną, komórka może umrzeć. Po długości telomerów badacze są w stanie określić wiek osoby, od której pochodzą. Ochronie telomerów sprzyja dieta – zużywają się wolniej, gdy obfituje w owoce, warzywa i inne produkty bogate w antyoksydanty, a szybciej, gdy jadłospis obfituje w przetworzone produkty zbożowe, mięso, tłusty nabiał i słodkie napoje gazowane. Badania przeprowadzone wśród ludzi żyjących najdłużej (na Okinawie, Sardynii, Ikarii) wskazują, że stulatkowie jedzą mało mięsa, a podstawa ich diety są rośliny strączkowe. Długowieczności służy też nieprzejadanie się czy wręcz niedojadanie.

Odżywianie a układ nerwowy

Coraz więcej jest też dowodów, że dieta może wpływać na nasze zdrowie psychiczne i nastrój. Przede wszystkim nasz mózg potrzebuje glukozy pochodzącej z węglowodanów, najlepiej węglowodanów złożonych (a więc z kasz, pełnoziarnistego pieczywa i makaronu, brązowego ryżu, warzyw strączkowych) – organizm trawi je powoli, więc glukoza uwalniana jest do krwi stopniowo i mózg jest stale odżywiany. Do prawidłowego funkcjonowania mózg potrzebuje też konkretnych składników odżywczych.  Dieta bogata w witaminy z grupy B, kwas foliowy, magnez, cynk, selen, kwasy omega-3 i aminokwasy – tryptofan i fenyloalaninę, ma ogromne znaczenie dla układu nerwowego. Zmniejsza poziom lęku, poprawia koncentrację oraz samopoczucie. Poza tym spożywane przez nas jedzenie bezpośrednio oddziałuje na bakterie jelitowe, hormony i neuroprzekaźniki, które wpływają na funkcje poznawcze, pamięć i zdrowie psychiczne.

O tym, czego dokładnie potrzebuje mózg, by dobrze pracować przeczytasz TUTAJ