Co niszczy stawy i jak zadbać o ich sprawność?

Z wiekiem nasz układu ruchu się zużywa – maź stawowa jest coraz mniej odżywiona, ma więc coraz mniejsze właściwości smarujące i regenerujące. W efekcie zwiększa się tarcie pomiędzy poszczególnymi elementami stawów, co powoduje ból, sztywność i zmniejszoną ruchomość stawów. Problemy ze stawami nie są jednak związane tylko z procesami starzenia się organizmu – pojawiają się również u ludzi młodych.

Uszkodzenia mechaniczne kości i stawów

Kondycję stawów pogarszają wszelkie uszkodzenia mechaniczne, a więc urazy narządu ruchu (tj.  skręcenia, zwichnięcia, złamania), a także mikrourazy związane z nadmiernymi przeciążeniami, którym poddawane są stawy. Najczęściej dochodzi do nich podczas zbyt dużej dawki sportu (zwłaszcza kiedy zabieramy się do niego bez przygotowania), wyczynowego uprawiania sportu, złej techniki ćwiczeń oraz pracy, która nadwyręża konkretne stawy (np. taką którą wykonują posadzkarze, kamieniarze).

Choroba zwyrodnieniowa

Gdy stawy są stale mocno obciążane, przez np. ciężką pracę, dźwiganie czy nadwagę, powstaje przewlekły stan zapalny oraz dochodzi do zmian zwyrodnieniowych. W miejscach, które poddane są największym obciążeniom, tworzą się narośla kostne (osteofity), które zniekształcają staw i ograniczają jego ruchomość. Najczęściej do zmian zwyrodnieniowych dochodzi w stawach biodrowych i kolanowych oraz w kręgosłupie lędźwiowym.

Wczesnymi objawami choroby zwyrodnieniowej są skrzypienia i trzaski w stawach, tzw. sztywność poranna (nie tylko po wstaniu z łóżka, ale także gdy długo znajdujemy się w jednej pozycji, np. w kinie), ból po wysiłku czy po schodzeniu ze schodów. Wraz z rozwojem choroby stan zapalny nasila niszczenie stawów, dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej i w końcu do jej zaniku. Kości trą o siebie powodując ból.

Chorobę zwyrodnieniową stawów stwierdza się u 60% osób po 60. roku życia. W Polsce dotyka ona niemal czterech milionów osób i częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Dlaczego choroba zwyrodnieniowa częściej dotyczy kobiet? Prawdopodobnie ma to związek ze zmianami hormonalnymi w okresie przekwitania, wykonywaniem prac domowych (tj. noszenie zakupów, mycie podłóg na kolanach). Nie bez znaczenia jest chodzenie w butach bez amortyzacji, na cienkiej i płaskiej podeszwie, ale też na zbyt wysokich obcasach.

Choroby reumatyczne o podłożu zapalnym

Przyczyną szybszego zużywania się stawów są też wrodzone deformacje stawów (tj. koślawość kolan, dysplazja bioder) oraz choroby reumatyczne o podłożu autoimmunologicznym, z którymi wiąże się przewlekły stan zapalny stawów. Zaliczamy do nich m.in.:

• reumatoidalne zapalenie stawów RZA
• łuszczycowe zapalenie stawów ŁZS
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ZZSK
• toczeń rumieniowaty układowy TRU
• zapalenie stawów w przebiegu boreliozy
• zapalenie stawów w przebiegu dny moczanowej

SOS dla stawów

Aby spowolnić zmiany degeneracyjne w stawach:

– w codziennym życiu warto ograniczyć sytuacje, które nadmiernie przeciążają stawy, należą do nich zwłaszcza: dźwiganie ciężkich rzeczy i zajęcia wymagające klękania czy kucania; do pracy w ogrodzie przydadzą się więc specjalne nakolanniki, do mycia podłóg – mop,

– ważne jest, aby zadbać o prawidłową wagę ciała – każdy  dodatkowy kilogram to niepotrzebne obciążenie dla stawów,

– należy wzbogacić codzienną dietę w produkty przeciwzapalne: imbir, rozmaryn, czarnuszkę, olej z wiesiołka, a przede wszystkim kurkumę, która dzięki udowodnionym właściwościom przeciwzapalnym ma szczególne znaczenie dla zdrowia stawów,

– warto stosować dietę przeciwzapalną, gdyż jest ona w stanie istotnie zmniejszyć stan zapalny w organizmie, co może przełożyć się na okresy remisji choroby, zmniejszenie dolegliwości bólowych czy długości trwania porannej sztywności… O zasadach i znaczeniu diety przeciwzapalnej przeczytasz TUTAJ.