Prosty i szybki sposób na to, by to, co jemy, było zdrowsze i wartościowe – postarajmy się, by w naszej kuchni na stałe zagościły odpowiednie, korzystne dla zdrowia przyprawy.
Zdrowotne właściwości przypraw
Aromatyczne przyprawy potrafią przemienić zwykłe warzywa, ryż czy kaszę w pyszny posiłek. Ale przyprawy dodają nie tylko smaku i charakteru potrawom. Są także skoncentrowanym źródłem prozdrowotnych składników, a ich regularne dodawanie do potraw znacznie poprawia ich wartości odżywcze. To znacznie lepszy dodatek do potraw niż cukier, sól czy tłuszcz.
- Przyprawy nie są kaloryczne, są w stanie zupełnie zmienić charakter dania, a do tego mają korzystne działanie na organizm.
- Dodatek przypraw pomaga regulować poziom glukozy i tłuszczów po posiłku, wspiera ochronę organizmu przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
- Przyprawy hamują powstawanie cząsteczek AGE (advanced glycation end products, czyli zaawansowane produkty glikacji białek), które sprzyjają rozwojowi chorób (przede wszystkim chorób układu krążenia czy cukrzycy) i przyspieszają starzenie się skóry poprzez niszczenie włókien kolagenu i elastyny. Cząsteczki te są produktem procesu zwanego glikacją, czyli łączenia się cukrów z białkami w organizmie. Źródłem AGE jest promieniowanie słoneczne, cukry proste, produkty smażone oraz mocno przypieczone, czerwone mięso, wędliny, dania gotowe.
Szafran działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie
To jedna z najdroższych przypraw świata, uzyskiwana z kwiatów krokusa. Ma cierpki smak, metaliczny zapach, powoduje pomarańczowe zabarwienie potraw. Szafran najczęściej stosuje się do wypieków (babka szafranowa!) i potraw z ryżu, takich jak risotto czy pilaw. Jednak szafran to nie tylko kulinarna przyprawa, właściwości prozdrowotne szafranu są znane i wykorzystywane od ponad 3000 lat. Szafran jako lekarstwo używany był w leczeniu problemów żołądkowych, artretyzmu i czarnej ospy.
Dziś wiemy, że szafran działa antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie i ma rzeczywiście niezwykłe właściwości, które znajdują zastosowanie w kosmetykach i lekach. Najistotniejsze jest to, że wpływa na poziom tzw. hormonów szczęścia, wykazując działanie podobne do leków antydepresyjnych. W efekcie szafran poprawia nastrój, zmniejsza stany lękowe, niweluje objawy PMS, pomaga walczyć ze stresem. Może nawet łagodzić objawy depresji i choroby Alzheimera.
Szafran łagodzi też wrzody żołądka, chroni skórę przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych, a także zmniejsza łaknienie, dzięki czemu może wspomagać odchudzanie. Wiele testów klinicznych wskazuje, że szafran ma działanie antystarzeniowe oraz antyrakowe – zawarte w nim związki ograniczają namnażanie się komórek złośliwych.
Kurkuma ma silne działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe
Korzeń kurkumy ma intensywną, pomarańczowo-żółty barwę, cierpko-gorzki smak i delikatny zapach. To niezwykle wartościowa przyprawa o udowodnionych właściwościach zdrowotnych, których źródłem jest kurkumina. To związek, który oprócz tego, że nadaje przyprawie kolor, ma także silne działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.
Kurkumina zmniejsza dolegliwości w chorobach reumatycznych, a także wspiera ich leczenie. Zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, hamując syntezę lipidów i obniżając poziom cholesterolu LDL. Przeciwdziała formowaniu się komórek nowotworowych. Reguluje poziom hormonu – leptyny – który powoduje zwiększone uczucie głodu. Skraca czas rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych, przyspiesza gojenie ran.
Regularne dodawanie kurkumy do dań czy stosowanie preparatów z kurkuminą wzmacnia odporność i odgrywa ważną rolę w profilaktyce, a także leczeniu infekcji bakteryjnych oraz wirusowych. Pozwala też na dłużej zachować jędrną i gładką skórę*.*
Kurkuma znajduje się w mieszance przypraw curry (wraz z cynamonem, imbirem, czasem też goździkami), ale można też używać jej samodzielnie, doprawiając ryż, ziemniaki, koktajle. Kurkuma świetnie pasuje do dań z dyni, kalafiora, soczewicy. Dodatek odrobiny czarnego pieprzu lub małej ilości tłuszczu znacznie poprawia przyswajanie kurkuminy. Kurkuma jest składnikiem popularnego złotego mleka, przygotowywanego z napoju roślinnego (ryżowego, migdałowego lub owsianego) z dodatkiem przypraw: kurkumy, imbiru i cynamonu.
Imbir ma działanie przeciwbólowe, rozgrzewające i rozkurczowe
Ta przyprawa tradycyjnie wykorzystywana jest w kuchni dla swoich właściwości zdrowotnych. Imbir działa przeciwzapalnie i ogranicza tworzenie się cząstek AGE. Zwiększa stężenie enzymów – glutationu i dysmutazy nadtlenkowej – działających przeciwutleniająco. Imbir mocno rozgrzewa, dlatego stosowany jest jako popularny środek na przeziębienie i katar.
Ma działanie przeciwbólowe i rozkurczowe, pomocny jest więc w dolegliwościach związanych z układem pokarmowym (zapobiega wzdęciom!). Może też być wykorzystywany jako domowy środek na migrenowe bóle głowy i bóle menstruacyjne – 1/8 łyżeczki znacznie złagodzi lub zupełnie zniweluje te dolegliwości. Imbir skutecznie łagodzi mdłości towarzyszące chorobie lokomocyjnej, ciąży czy leczeniu nowotworów – jest składnikiem popularnych preparatów przeciwwymiotnych.
Świeży imbir pasuje do warzywnych stir-fry, można też przygotować z niego napar (pokrojony w plastry zalewamy wrzątkiem na 10-15 minut). Sproszkowany imbir warto dodawać do zup-kremów, pieczonych warzyw, koktajli.
Goździki są bardzo bogate w przeciwutleniacze
To suszone pąki kwiatowe goździkowca korzennego. Tak jak wszystkie przyprawy, które wykazują korzystne działanie dla zdrowia, są bardzo aromatyczne. Goździki mają dodatkowo piekący smak. Są bardzo bogate w przeciwutleniacze. Zapobiegają stanom zapalnym (zawierają eugenol mający działanie przeciwzapalne), zwalczają wirusy i grzyby. Najsilniej przeciwdziałają procesowi glikacji.
Goździki można długo przechowywać. Podkreślą smak mięsa, rosołu, kapusty czerwonej, deserów i potraw z jabłkami, gruszkami i pomarańczami. Są jednym ze składników przyprawy garam masala (razem z cynamonem), niezbędnej do przygotowania wielu dań kuchni indyjskiej. Są też popularną przyprawą w kuchni marokańskiej. Goździki wchodzą w skład przyprawy do masala chai, czarnej herbaty z mlekiem i przyprawami (m.in. kardamonem, cynamonem i imbirem).
Cynamon stabilizuje poziom glukozy we krwi
Mielona kora cynamonowca to przyprawa, która powinna się znaleźć w codziennym menu osób zmagających się z cukrzycą i otyłością. Obniża zawartość cukru, cholesterolu, trójglicerydów oraz złego cholesterolu we krwi. Danie przyprawione cynamonem zapewni uczucie sytości na długi czas.
Przyprawa ta spowalnia opróżnianie żołądka, dzięki czemu stabilizuje poziom glukozy we krwi, ogranicza skoki insuliny i związane z tym odkładanie się tkanki tłuszczowej. Jest więc nieocenionym składnikiem diety odchudzającej – nie dość, że ogranicza szkodliwe skutki spożywania słodkich i tłustych posiłków, to zmniejsza prawdopodobieństwo napadów głodu. Dzięki swojemu słodkawemu smakowi może też częściowo zastępować substancje słodzące w deserach.
Cynamon dba również o skórę – ogranicza powstawanie cząstek AGE i zwiększa syntezę kolagenu. Ma właściwości antybakteryjne, działa też rozgrzewająco. Warto więc traktować go nie tylko jako przyprawę do ciasteczek, ale stosować codziennie: przyprawiać nim owsiankę, koktajle, posypywać pokrojone jabłka, ale także dodawać do dań wytrawnych, np. do ryżu (lub stosować mieszankę przypraw zawierającą cynamon, np. garam masala).
